Belçika’da yüksek mahkemenin Google News’un (Google Haberler) telif haklarını ihlâl ettiği yönündeki kararla ilgili tartışmalar Avrupa Birliği (AB) kurumlarına da sıçradı. Karar, uzun süredir beklenen mülkiyet haklarının kullanımına ilişkin düzenlemelerin gözden geçirilmesi öncesinde geldi.
EurActiv’in haberine göre, Belçika’da yüksek mahkemenin Google News’un (Google Haberler) telif haklarını ihlâl ettiği yönündeki kararla ilgili tartışmalar Avrupa Birliği (AB) kurumlarına da sıçradı. Karar, uzun süredir beklenen mülkiyet haklarının kullanımına ilişkin düzenlemelerin gözden geçirilmesi öncesinde geldi.
Bilgisayar ortamında üretilen haberlerin yer aldığı Google News 4,500’den fazla İngilizce yayın yapan haber kaynağından haber başlıklarını sayfalarına taşıyor. Benzer haberleri bir araya getirerek okuyucuya sunan haber sitesi okur istekleri doğrultusunda hareket ettiğini ileri sürüyor.
Belçika’da Almanca ve Fransızca basılan gazetelerin temsilcisi Copiepresse 2006’da Google’a karşı dava açarak haber başlıklarının, alıntıların izinsiz kullanılmasının telif hakkı ihlâli olduğunu iddia etmişti.
Belçika mahkemesinin 2007’deki kararına uyan Google Copiepresse’den alıntılanan materyalleri yayından kaldırmış ancak temyize giderek karara itiraz etmişti.
Yayıncıların Google’la ilgili şikâyetleri 2009’da had safhaya ulaştı. News Corp. Medya Grubu sahibi Rupert Murdoch daha ileri gitti ve Google Arama Motoru’nu hırsızlık yapmakla suçladı.
Murdoch hem Google’ı hem de İngiliz Yayın Kuruluşu BBC’yi mahkemeye vermekle tehdit ederek sahibi olduğu şirketlere ait içeriği izinsiz kullandıklarını ileri sürdü. Ancak Murdoch’ın tehditlerinin arkası gelmedi.
Arama motorlarını endişelendirecek bir kararla Belçika yüksek mahkemesi geçen hafta Google’ın temyiz davasını reddetti. Ve karar sonrasında tüketici gruplarıyla gazeteler birbirine düştü.
Dün akşam yayımlanan bildiride Avrupa tüketici hakları lobi grubu BEUC kararı eleştirerek mahkemeyi telif hakları yasasının gerisinde kalmakla suçladı.
BEUC yalnızca Belçika’da değil AB’nin geri kalanında da telif hakları istisnalarının yorumlanmasına kısıtlama getiren kararın örnek teşkil edeceğini ileri sürdü. Örneğin, Copiepresse’nin şikâyetine destek Murdoch’tan gelmişti.
Tartışma giderek hiddetlenirken her iki taraf da önümüzdeki hafta Avrupa Komisyonu’nun AB Fikrî Mülkiyet Hakları İnfaz Yönergesi’nin yenilenmesine ilişkin teklif sunmaya hazırlanıyor. Yeni düzenlemenin telif haklarıyla ilgili istisnalara, sınırlamalara ve para cezalarına ışık tutması bekleniyor.
Ancak tüketici gruplarını temsilen yayımladığı bildiride BEUC, “Hak sahiplerine sınırlamalar getirilmesi telif hakları yasasını dengelemek açısından önemli bir mekanizma. Ancak bu kararla AB internet kullanımını da ciddi şekilde kısıtlamış oldu” deniyor.
Öte yandan kararı sevinçle karşılayan gazetelerin temsilcisi Avrupa Gazete Yayıncıları Birliği haber toplamanın yayıncı tirajını etkilediğini ve kullanım izni olmaksızın toplama işleminin gerçekleştirildiğini ileri sürüyor.
Google ise bu iddiaya karşı çıkarak gazete haberlerinin Google News tarafından kullanımı sırasında kendilerine bir takım seçenekler sunulduğunu ve bunlar arasında sınırlı toplama veya muafiyet gibi farklı alternatiflerin bulunduğunu ileri sürüyor. Örneğin ‘robots.txt’ adı verilen program kodunun metne eklenmesiyle arama motorunun belli içeriğe erişimi engellenebiliyor.
Google tarafından geliştirilen diğer iki seçenek One Pass ve First Click Free de içerik erişimine sınırlama getirilmesi yönünde alternatif sunuyor.
Copiepresse’nin kazandığı zaferin yayıncıları cesaretlendireceği yönündeki iddiasına rağmen adını vermek istemeyen bir kaynak kararın Belçika dışında geçerliliği olmadığını kaydetti. Aynı kaynak birçok yayıncının Google reklamları sayesinde para kazandıklarını hatırlatmayı da ihmal etmedi.
BEUC bildirisinde “Karar telif hakları istisnasına ilişkin yorumlara sınırlama getirdiğinden benzersiz ve tehlikeli bir örnek oluşturmaktadır. Bu kararla AB?de internet kullanıcıları da kısıtlanmıştır” denildi.
Gazeteleri temsil eden lobi grubu ENPA ise karşı tez olarak “İçerik değerinin kabulü ve telif hakkına saygı gösterilmesi dijital ortamda da geçerlidir. AB’nin internet erişimini artırma girişimleri yalnızca telif hakkı ve içerik değeri gibi unsurları AB Dijital Gündemi’nin merkezine almakla başarılabilir” ifadesine yer verdi.
Google ise yayımladığı bildiride “Bilgiye kısa başlıklarla referans göstermek ve haber kaynağına doğrudan link vermek Google arama motorlarında, Google News’ta ve hemen herkes tarafından uygulanan bir durumdur. Bu hem yasaldır hem de web kullanıcılarını online gazete okumaya sevk etmektedir. Yayıncılarla daha fazla işbirliği yapma hedefimize bağlı kalacağız ve kendilerinin online habercilikten para kazanmalarını sağlayacak yeni yollar arayışında olacağız” dedi.
18 Mayıs’ta Avrupa Komisyonu’nun patent, ticarî marka gibi mülkiyet hakları stratejisine ilişkin teklifleri masaya yatırması bekleniyor.